129 χρόνια από τη μέρα που ξεκίνησαν οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες

Στις 6 Απριλίου του 1896 η Αθήνα ήταν το επίκεντρο ενός κοσμοϊστορικού γεγονότος, της Τελετής Έναρξης των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, παρουσία 60.000 θεατών στο Καλλιμάρμαρο. Πως φτάσαμε όμως από την ιδέα ενός «τρελού» Γάλλου στους Ολυμπιακούς Αγώνες που ξέρουμε σήμερα; 

Η γέννηση της ιδέας

Η ιδέα για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων ανήκει στον Γάλλο παιδαγωγό και ιστορικό Πιερ ντε Κουμπερτέν, ο οποίος πίστευε ότι ο αθλητισμός μπορούσε να προάγει την ειρήνη και τη συνεργασία μεταξύ των λαών. Σε συνεργασία με τον Έλληνα λόγιο Δημήτριο Βικέλα, ο οποίος διετέλεσε και πρώτος πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ), κατάφεραν να οργανώσουν τους πρώτους σύγχρονους Αγώνες στην Ελλάδα, τιμώντας τη χώρα που γέννησε την αρχαία Ολυμπιακή ιδέα. Το συνέδριο της Σορβόννης δύο χρόνια νωρίτερα, το 1894, ήταν το σημείο-κλειδί: εκεί αποφασίστηκε η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων και η επιλογή της Αθήνας ως πρώτης διοργανώτριας πόλης στις 23 Ιουνίου, που πλέον είναι η παγκόσμια μέρα Ολυμπιακών Αγώνων. Πολλά από τα αυθεντικά γράμματα της αλληλογραφίας μεταξύ του Ντε Κουμπερτέν και του Βικέλα εκτίθενται στο Ολυμπιακό Μουσείο της Αθήνας.

Η Αθήνα στο επίκεντρο

Η τελετή έναρξης πραγματοποιήθηκε στο Παναθηναϊκό Στάδιο, παρουσία του βασιλιά Γεωργίου Α' και του διαδόχου Κωνσταντίνου. Περισσότεροι από 60.000 θεατές γέμισαν τις κερκίδες, ενώ 241 αθλητές από 14 χώρες έλαβαν μέρος σε 43 αθλήματα. Η Ελλάδα, ως διοργανώτρια χώρα, συμμετείχε με τη μεγαλύτερη αποστολή. Από τα 43 αθλήματα, πέντε διατηρούνται αδιάλειπτα στο Ολυμπιακό πρόγραμμα μέχρι και σήμερα: ο στίβος, η κολύμβηση, η γυμναστική, η ποδηλασία και η ξιφασκία. Ως ημερομηνία της τελετής έναρξης ορίστηκε η 25η Μαρτίου (με το ιουλιανό ημερολόγιο), μία μέρα συνδεδεμένη με την ελληνική επανάσταση, ενώ το 1896 ήταν και Μεγάλη Δευτέρα για τους καθολικούς. Με το γρηγοριανό ημερολόγιο η μέρα αυτή αντιστοιχεί στις 6 Απριλίου.

Το πρώτο χρυσό μετάλλιο και η ελληνική παρουσία

Ο πρώτος χρυσός Ολυμπιονίκης της ιστορίας ήταν ο Αμερικανός Τζέιμς Κόνολι στο άλμα τριπλούν και οι ΗΠΑ αναδείχθηκαν πρώτη χώρα με 11 χρυσά μετάλλια. Η Ελλάδα σημείωσε εξαιρετική παρουσία, αφού κατέκτησε συνολικά 46 μετάλλια (10 χρυσά, 17 αργυρά και 19 χάλκινα), τα περισσότερα σε αριθμό από οποιαδήποτε άλλη χώρα, μεταξύ των οποίων και 10 χρυσά. Ιστορικής σημασίας για την Ελλάδα υπήρξε και η νίκη του Σπύρου Λούη στον αγώνισμα στίβου του μαραθωνίου που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την Ολυμπιακή ιδέα, μετά από πρόταση του Γάλλου Μισέλ Μπρεάλ. Ο νερουλάς -στο επάγγελμα- από το Μαρούσι τερμάτισε πρώτος τα 42.195μ σε 2:58:50, κάνοντας το όνομά του συνώνυμο της εθνικής Ολυμπιακής υπερηφάνειας και γράφοντας με ανεξίτηλα γράμματα το όνομά του στα ιστορικά βιβλία.

Η κληρονομιά των Αγώνων

Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας αποτέλεσαν τη βάση για την παγκόσμια διάδοση του Ολυμπισμού, όπως τον οραματίστηκε ο Πιερ ντε Κουμπερτέν. Σήμερα, 129 χρόνια αργότερα, τα Ολυμπιακά Ιδεώδη εξακολουθούν να εμπνέουν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο ενώ οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι η μεγαλύτερη πολυ-αθλητική διοργάνωση του πλανήτη που αναδιαμορφώνει ολόκληρες πόλεις και διαχειρίζεται θεόρατα χρηματικά ποσά μέσα στην παγκόσμια αγορά του αθλητισμού. Η 6η Απριλίου έχει καθιερωθεί από το 2015 ως Παγκόσμια Ημέρα Ολυμπισμού για την Ανάπτυξη και την Ειρήνη, υπενθυμίζοντας τη δύναμη του αθλητισμού να ενώνει, να εμπνέει και να ξεπερνά τα σύνορα των λαών.

Το μέλλον των Ολυμπιακών

Από το 1896 μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει πολλά. Οι ίδιοι οι Αγώνες έχουν γίνει πλέον ένα παγκόσμιο υπερθέαμα δισεκατομμυρίων. Πολλά αθλήματα έχουν αφαιρεθεί από το Ολυμπιακό πρόγραμμα και πολλά νέα έχουν εισαχθεί, με τα urban sports (σκέιτμπορντ, αναρρίχηση, BMX) να κάνουν ιδιαίτερη αίσθηση στο νεανικό κοινό, ενώ παραδοσιακά αθλήματα (π.χ. μοντέρνο πένταθλο) να προσπαθούν να κάνουν μεταρρυθμίσεις για να προσαρμοστούν στη σύγχρονη αθλητική αγορά. Στους επόμενους Ολυμπιακούς στο Λος Άντζελες το 2028 θα δούμε τρία νέα αθλήματα: το ποδόσφαιρο σημαίας, παραλλαγή του αμερικανικού ποδοσφαίρου, το λακρός, το σκουός, ενώ το κρίκετ θα επιστρέψει ξανά μετά το 1900. Οι Αμερικανοί διαλαλούν ότι θα ανοίξουν ένα νέο κεφάλαιο για τον θεσμό, με Αγώνες στις γραμμές που επιτάσσουν οι σύγχρονοι «όροι της αγοράς», τηλεθέαση, μάρκετινγκ, social media κ.α. Μένουν τρία ακόμα χρόνια και κάτι για να το δούμε και στην πράξη.